პლასტმასით დაბინძურება გლობალური შეშფოთების საგანია. სულ უფრო მეტი ქვეყანა აგრძელებს „პლასტმასის ლიმიტის“ ზომების გაუმჯობესებას, აქტიურად იკვლევს, ავითარებს და ხელს უწყობს ალტერნატიულ პროდუქტებს, აგრძელებს პოლიტიკის ხელმძღვანელობის გაძლიერებას, ზრდის საწარმოებისა და საზოგადოების ცნობიერებას პლასტმასით დაბინძურების ზიანის შესახებ და მონაწილეობს პლასტმასით დაბინძურების კონტროლის შესახებ ცნობიერების ამაღლებაში, ასევე ხელს უწყობს მწვანე წარმოებასა და ცხოვრების წესს.
რა არის პლასტმასი?
პლასტმასი წარმოადგენს მასალების კლასს, რომელიც შედგება სინთეზური ან ნახევრად სინთეზური მაღალმოლეკულური პოლიმერებისგან. ეს პოლიმერები შეიძლება წარმოიქმნას პოლიმერიზაციის რეაქციების მეშვეობით, ხოლო მონომერები შეიძლება იყოს ნავთობქიმიური პროდუქტები ან ბუნებრივი წარმოშობის ნაერთები. პლასტმასები ჩვეულებრივ იყოფა თერმოპლასტიკურ და თერმომყარებად ორ კატეგორიად, მსუბუქი წონით, კოროზიისადმი მდგრადობით, კარგი იზოლაციით, ძლიერი პლასტიურობით და სხვა მახასიათებლებით. პლასტმასის გავრცელებული სახეობებია პოლიეთილენი, პოლიპროპილენი, პოლივინილქლორიდი, პოლისტიროლი და ა.შ., რომლებიც ფართოდ გამოიყენება შესაფუთი, სამშენებლო, სამედიცინო, ელექტრონიკისა და საავტომობილო სფეროებში. თუმცა, რადგან პლასტმასი ძნელად დასაშლელია, მათი ხანგრძლივი გამოყენება გარემოს დაბინძურებისა და მდგრადობის საკითხებს წარმოშობს.
შეგვიძლია თუ არა ყოველდღიური ცხოვრება პლასტმასის გარეშე?
პლასტმასს შეუძლია შეაღწიოს ჩვენი ყოველდღიური ცხოვრების ყველა ასპექტში, ძირითადად წარმოების დაბალი ხარჯებისა და შესანიშნავი გამძლეობის გამო. ამავდროულად, როდესაც პლასტმასს საკვების შეფუთვაში იყენებენ, გაზებისა და სითხეების მიმართ შესანიშნავი ბარიერული თვისებების გამო, მას შეუძლია ეფექტურად გაახანგრძლივოს საკვების შენახვის ვადა, შეამციროს საკვების უვნებლობის პრობლემები და საკვების ნარჩენები. ეს ნიშნავს, რომ ჩვენთვის თითქმის შეუძლებელია პლასტმასის სრულად მოშორება. მიუხედავად იმისა, რომ მსოფლიოში არსებობს მრავალი ვარიანტი, როგორიცაა ბამბუკი, მინა, ლითონი, ქსოვილი, კომპოსტირებადი და ბიოდეგრადირებადი, მათი ჩანაცვლებისთვის ჯერ კიდევ გრძელი გზაა გასავლელი.
სამწუხაროდ, პლასტმასის სრულად აკრძალვას მანამ ვერ შევძლებთ, სანამ ყველაფრისთვის ალტერნატივა არ გამოჩნდება, სამშენებლო მასალებიდან და სამედიცინო იმპლანტებიდან დაწყებული, წყლის ბოთლებითა და სათამაშოებით დამთავრებული.
ცალკეული ქვეყნების მიერ მიღებული ზომები
პლასტმასის საფრთხის შესახებ ცნობიერების ამაღლების კვალდაკვალ, ბევრმა ქვეყანამ აკრძალა ერთჯერადი პლასტიკური პარკები და/ან დააწესა გადასახადი, რათა წაახალისოს ხალხი სხვა ვარიანტებზე გადასვლისკენ. გაეროს დოკუმენტებისა და მედიაში გავრცელებული მრავალი რეპორტაჟის თანახმად, მსოფლიოს 77 ქვეყანამ აკრძალა, ნაწილობრივ აკრძალა ან დაბეგრა ერთჯერადი პლასტიკური პარკები.
საფრანგეთი
2023 წლის 1 იანვრიდან ფრანგულმა სწრაფი კვების რესტორნებმა ახალი „პლასტმასის ლიმიტი“ დააწესეს - ერთჯერადი პლასტმასის ჭურჭელი მრავალჯერადი გამოყენების ჭურჭლით უნდა შეიცვალოს. ეს არის საფრანგეთში ახალი რეგულაცია, რომელიც ზღუდავს პლასტმასის პროდუქტების გამოყენებას კვების სფეროში, პლასტმასის შესაფუთი ყუთების გამოყენების აკრძალვისა და პლასტმასის ჩხირების მიწოდების აკრძალვის შემდეგ.
ტაილანდი
ტაილანდმა 2019 წლის ბოლოსთვის აკრძალა პლასტმასის პროდუქტები, როგორიცაა პლასტმასის მიკრობურთულები და დაჟანგვით დაშლადი პლასტმასი, შეწყვიტა 36 მიკრონზე ნაკლები სისქის მსუბუქი პლასტიკური პარკების, პლასტმასის ჩხირების, სტიროქაფის საკვების ყუთების, პლასტმასის ჭიქების და ა.შ. გამოყენება და მიაღწია 2027 წლისთვის პლასტმასის ნარჩენების 100%-ით გადამუშავების მიზანს. 2019 წლის ნოემბრის ბოლოს ტაილანდმა დაამტკიცა ბუნებრივი რესურსებისა და გარემოს დაცვის სამინისტროს მიერ შემოთავაზებული „პლასტმასის აკრძალვის“ წინადადება, რომელიც კრძალავს მსხვილ სავაჭრო ცენტრებსა და მაღაზიებს ერთჯერადი პლასტიკური პარკების მიწოდებას 2020 წლის 1 იანვრიდან.
გერმანია
გერმანიაში, პლასტმასის სასმელების ბოთლები 100%-ით განახლებადი პლასტმასით იქნება მონიშნული თვალსაჩინო ადგილას, ორცხობილების, საჭმლის, მაკარონის და სხვა საკვების ჩანთები ასევე დიდი რაოდენობით განახლებადი პლასტმასისგან გამოიყენება და სუპერმარკეტების საწყობებშიც კი, შესაფუთი პროდუქტების ფირები, პლასტმასის ყუთები და მიწოდების პალეტებიც კი განახლებადი პლასტმასისგან მზადდება. გერმანიაში პლასტმასის გადამუშავების უწყვეტი გაუმჯობესება დაკავშირებულია გარემოს დაცვის კონცეფციების მზარდ პოპულარობასთან და პროდუქტის შეფუთვის კანონების გამკაცრებასთან გერმანიასა და ევროკავშირში. პროცესი დაჩქარებულია მაღალი ენერგორესურსების ფასების ფონზე. ამჟამად, გერმანია ცდილობს კიდევ უფრო შეუწყოს ხელი „პლასტმასის ლიმიტს“ შეფუთვის რაოდენობის შემცირებით, მხარს უჭერს მრავალჯერადი შეფუთვის დანერგვას, მაღალი ხარისხის დახურული ციკლის გადამუშავების გაფართოებას და პლასტმასის შეფუთვის სავალდებულო გადამუშავების ინდიკატორების დაწესებას. გერმანიის ეს ნაბიჯი ევროკავშირში მნიშვნელოვან სტანდარტად იქცევა.
ჩინეთი
ჯერ კიდევ 2008 წელს ჩინეთმა ამოქმედდა „პლასტმასის შეზღუდვის ბრძანება“, რომელიც კრძალავს მთელი ქვეყნის მასშტაბით 0.025 მმ-ზე ნაკლები სისქის პლასტიკური სავაჭრო ჩანთების წარმოებას, გაყიდვას და გამოყენებას, ხოლო ყველა სუპერმარკეტს, სავაჭრო ცენტრს, ბაზრობას და სხვა საცალო ვაჭრობის ადგილს არ აქვს უფლება უფასოდ მიაწოდოს პლასტიკური სავაჭრო ჩანთები.
როგორ გავაკეთოთ კარგად?
როდესაც საქმე ეხება „როგორ გავაკეთოთ ეს კარგად“, ეს ნამდვილად დამოკიდებულია ქვეყნებისა და მათი მთავრობების მიერ მათ მიერ გამოყენებაზე. პლასტმასის ალტერნატივები და სტრატეგიები პლასტმასის გამოყენების შესამცირებლად ან კომპოსტირების გასაზრდელად შესანიშნავია, თუმცა, მათ სამუშაოდ ადამიანების მხარდაჭერა სჭირდებათ.
საბოლოო ჯამში, ნებისმიერი სტრატეგია, რომელიც ან პლასტმასს ჩაანაცვლებს, ან კრძალავს გარკვეული პლასტმასების, მაგალითად ერთჯერადი გამოყენების, პოპულარიზაციას, გადამუშავებას ან კომპოსტირებას და პლასტმასის შემცირების ალტერნატიულ გზებს ეძებს, საერთო სიკეთეს შეუწყობს ხელს.
გამოქვეყნების დრო: 2023 წლის 12 დეკემბერი